Prawa kobiet w okresie ciąży

  1. Prawa kobiet w okresie ciąży

Kobieta w ciąży ma prawo:

1. Do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej.

Kobieta w okresie ciąży, porodu, połogu nie musi być ubezpieczona, żeby skorzystać ze swoich uprawnień w placówkach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Powinna być przyjęta po okazaniu zaświadczenia od lekarza prowadzącego ciążę lub lekarza pierwszego kontaktu wraz z dokumentem potwierdzającym tożsamość pacjentki i skierowaniem do lekarza, jeśli jest potrzebne. Korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach i przychodniach oznacza, że świadczeniodawca udziela tych świadczeń poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących.

2. Do wizyt lekarskich najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia w placówkach działających w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Ten przepis wszedł w życie w styczniu 2017 r. Kobiety w ciąży zostały dopisane do grona osób uprzywilejowanych. Co oznacza, że jeśli mają skierowanie do specjalisty np.: kardiologa, endokrynologa czy stomatologa, powinny być przyjęte tego samego dnia lub najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych. Żeby skorzystać z tego uprawnienia trzeba mieć zaświadczenie o ciąży wystawione przez ginekologa lub na skierowaniu musi być zapisane, który to jest tydzień ciąży. Jeśli to prawo nie jest przestrzegane, kobieta może złożyć skargę do kierownictwa placówki lub oddziału wojewódzkiego NFZ. Warto w takim piśmie zażądać wyznaczenia wizyty do lekarza o danej specjalności w ustawowym terminie i napisać, w jakim dniu i w którym okienku w rejestracji odmówiono wizyty.

3. Nieodpłatnej pomocy prawnej finansowanej przez państwo.

Takie prawo wprowadziła Ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, która weszła w życie 1 stycznia 2017 r. Te uprawnienia dotyczą pomocy prawnej dla ciężarnych, ale w zakresie praw rodzicielskich i uprawnień pracowniczych.

4. Do wsparcia psychologicznego.

W sytuacji niepowodzeń położniczych lub w przypadku urodzenia noworodka o bardzo małej masie urodzeniowej (poniżej 1500 gramów), skrajnie niedojrzałego lub z wadą wrodzoną, szpital jest zobowiązany do zapewnienia kobiecie opieki psychologa.

Jeśli kobieta jest w ciąży, ma obniżone samopoczucie, odczuwa skrajne emocje, w tym smutek i lęk, jest zmęczona, zniechęcona do aktywności, brak jej energii, czyli ma tzw. objawy depresyjne, może się zgłosić – bez skierowania – do poradni zdrowia psychicznego. Powinna być przyjęta (w ramach NFZ) w dniu zgłoszenia lub najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych.

5. Do poradnictwa laktacyjnego.

Kobieta w szpitalu, po porodzie, ma prawo do instruktażu dotyczącego prawidłowego przystawienia noworodka do piersi oraz poznania zasad prawidłowej laktacji. Instruktaż w zakresie prawidłowego karmienia piersią powinna przeprowadzić osoba, która sprawuje opiekę nad matką, czyli zwykle położna. Warto, by kobiety w szpitalu zgłaszały położnym czy lekarzowi na obchodzie, że mają problem z laktacją i proszą o pomoc. Wiele położnych może pokazać jak poprawić skuteczność karmienia piersią albo poprosić o pomoc doradcę laktacyjnego. Warto zdiagnozować problem, dlaczego karmienie nam nie wychodzi, bo po wyjściu ze szpitala, pozostaje nam skorzystanie z poradni laktacyjnych, w których wizyty są płatne. Polecam też korzystać z pomocy położonych środowiskowych. Potrafią być nieocenioną pomocą nie tylko w kwestiach pielęgnacji noworodka, ale również wsparcia w trudnych chwilach połogu.

6. Do zaplanowania porodu.
Do tego służy „plan porodu”, czyli dokument określający na co kobieta zgadza się, czego oczekuje i jak wyobraża sobie poród. Plan porodu stanowi kanwę, którą modyfikuje rzeczywistość porodowa. Powinien zostać opracowany w ciąży z osobą prowadzącą ciążę, czyli ginekologiem lub położną. Plan porodu jest ważnym dokumentem. Powinien znaleźć się w dokumentacji medycznej. Jeśli nikt nie pyta ciężarnej o dołączenie planu porodu do dokumentacji, a zależy nam na tym, by personel wiedział czego oczekujemy od porodu i od personelu, wtedy pacjentka sama może go wręczyć i dopilnować, żeby znalazł się w dokumentacji. Wiele szpitali ma własne wzory planu porodu do wypełnienia. Są udostępniane na stronie internetowej danej placówki. Dobrze, że są, ale czasami nie są wystarczająco szczegółowe.

W planie porodu kobieta może zaznaczyć np.:

  • że prosi o udzielenie pełnej, jasnej i zrozumiałej dla niej informacji o każdym planowanym zabiegu, zanim wyrazi na niego zgodę;
  • że, chce, by w przypadku zmiany osoby sprawującej nad nią opiekę, by ją o tym poinformowano;
  • że prosi o założenie wenflonu tylko w sytuacji tego wymagającej;
  • że chce omówić metody uśmierzania bólu porodowego dostępne w danym szpitalu;
  • że liczy na pomoc w znalezieniu najlepszej dla niej pozycji podczas całego porodu.

7. Do intymności.
Co znaczy, że podczas porodu może być tylko niezbędny personel. Na obecność studentów kobieta musi wyrazić zgodę. Gwarantuje jej to art. 22 ust. 2 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Wyjątkiem jest poród w szpitalu klinicznym tj. szpital trzeciego poziomu referencyjnego, stanowiący bazę naukowo-dydaktyczną dla uczelni medycznej. Jeśli kobieta rodzi w szpitalu klinicznym, wtedy zapis z ustawy o prawach pacjenta nie obowiązuje i kobieta nie może zakazać obecności studentów na sali porodowej.

8. Do przerw w pracy przy komputerze.

Od 1 maja 2017r. obowiązują nowe przepisy tj. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. Wprowadzą one istotną zmianę dotyczącą między innymi sposobu wykonywania pracy kobiety w ciąży przy ekranie komputera. Oto obowiązujące zasady:

  1. Kobiety w ciąży mogą pracować w pozycji siedzącej przy obsłudze monitorów nie dłużej niż 50 minut w każdej godzinie pracy, przy zapewnieniu 10 minut przerwy. Przerwa wliczana jest do czasu pracy.
  2. Prace na stanowiskach z monitorami ekranowymi, w łącznym czasie nie powinny przekroczyć 8 godzin na dobę.

9. Do obecności bliskiej osoby zarówno w trakcie porodu, jak i w gabinecie lekarskim przy przyjęciu do szpitala.

Przez osobę bliską rozumie się małżonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta. Może to być: partner, mąż, doula lub jakakolwiek inna osoba przez wskazana przez ciężarną. Wyproszenie takiej osoby z sali na czas np. założenia wenflonu, przebicia pęcherza płodowego powinno odbyć się za zgodą kobiety lub na jej życzenie. Lekarz lub inna osoba wykonująca zawód medyczny ma prawo nie zgodzić się na obecność osoby bliskiej tylko i wyłącznie z dwóch powodów: w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Gdy lekarz, pielęgniarka czy położna odmówią obecności osoby bliskiej, należy to odnotować w dokumentacji medycznej. Wizyta osoby bliskiej na sali przedporodowej, oddziale patologii ciąży czy oddziale, na którym kobieta leży po porodzie powinna się odbywać w godzinach wyznaczonych przez szpital.

10. Prawo do prowadzenia ciąży przez położną.

Od stycznia 2017 r. nie tylko ginekolog, ale także posiadająca odpowiednie kwalifikacje położna, mogą prowadzić ciążę, która przebiega prawidłowo. Kobiety mogą z położną konsultować sprawy związane z rozwojem dziecka na poszczególnych etapach ciąży, pojawiającymi się dolegliwościami i naturalnymi sposobami ich łagodzenia. Ciężarna z położną mogą także przygotować plan porodu. Położna również analizuje wyniki badań laboratoryjnych. Prowadzenie ciąży przez położną odbywa się na tych samych zasadach, co prowadzenie ciąży przez ginekologa. Kobieta ma taką samą liczbę wizyt w czasie ciąży i takie same badania. Dopiero w momencie, kiedy ciąża napotyka problemy, zostaje skierowana do ginekologa albo odpowiedniego specjalisty.

 

  1. Prawa kobiet w okresie porodu

 

Nowe standardy opieki okołoporodowej – co konkretnie się zmieni?

Jakie prawa należą się rodzącej? W jaki sposób powinna wyglądać opieka nad kobietą i noworodkiem po porodzie? Minister zdrowia Łukasz Szumowski przedstawił nowe standardy opieki okołoporodowej, które mają obowiązywać od 1 stycznia 2019 roku. Co konkretnie się zmieni?

Minister zdrowia Łukasz Szumowski oraz wiceminister Józefa Szczurek-Żelazko, podczas konferencji prasowej w Ministerstwie Zdrowia, ogłosili najważniejsze punkty nowych organizacyjnych standardów opieki okołoporodowej.

Zmiany mają na celu:

  • poprawa bezpieczeństwa i komfortu rodzącej,
  • ochrona kobiet i dzieci przed nadmierną medykalizacją,
  • ujednolicenie zasad opieki nad rodzącą,
  • informowanie podopiecznej na temat organizacji opieki okołoporodowej i praw pacjenta,
  • propagowanie edukacji przedporodowej, której celem jest obniżenie lęku kobiet przed porodem, a przez to ograniczenie liczby cięć cesarskich
  • upowszechnianie karmienia naturalnego

Nowe standardy opieki okołoporodowej – zmiany

Choć znaczna część przepisów dotyczących opieki okołoporodowej pozostaje niezmiennych, wprowadzono również kilka znaczących zmian.

Standard dla wszystkich

Nowe przepisy nie ograniczają się wyłącznie do ciąży i porodu o charakterze fizjologicznym. Mają one dotyczyć wszystkich ciąż i porodów. W najnowszym akcie prawnym znajdziemy przepisy dotyczące ciąży, łagodzenia bólu porodowego, a także zasad organizacji pracy personelu w przypadkach szczególnie trudnych, takich jak poronienie, urodzenie martwego dziecka i urodzenie ciężko chorego dziecka.

Szkolenie personelu i monitoring realizacji standardów

Nowe przepisy nakazują szkolenia personelu w zakresie stosowania standardów, ale i monitoring ich przestrzegania z uwzględnieniem tych działań w regulaminach organizacyjnych podmiotów realizujących opiekę okołoporodową (patrz: szpitale), a także aktualizację wiedzy. Co to oznacza w praktyce? Dotychczasowe standardy nie zawsze były przestrzegane i nikt tego nie kontrolował. Teraz ma to się zmienić.

Likwidacja obowiązkowej hospitalizacji po 41. tygodniu ciąży

W nowym standardzie usunięto przepis polegający na skierowaniu kobiety w ciąży do przymusowej hospitalizacji po ukończeniu 41. tygodnia ciąży, którego stosowanie mogło przyczynić się do nadmiernej medykalizacji polegającej na wykonywaniu zabiegu indukcji porodu i większej liczby porodów zabiegowych. Nowy standard zabezpiecza zdrowie pacjentki i jej dziecka przez wzmożone monitorowanie ich stanu, wskazując na konieczność zakończenia ciąży przed 42. tygodniem ciąży bez wcześniejszej hospitalizacji, jeśli nie występują ku temu przesłanki, czyli niepokojące objawy zagrażające ich zdrowiu lub życiu.

Sprawdzanie ryzyka depresji poporodowej

Dotychczas był to temat zaniedbany. W ramach nowych standardów osoba sprawująca opiekę nad kobietą w ciąży i w połogu ma ocenić ryzyko i nasilenie objawów depresji poporodowej. Propozycja, jaka padła w projekcie to trzykrotne identyfikowanie ryzyka depresji: w I trymestrze ciąży (11.-14. tydz.), na miesiąc przed porodem (33.-37. tydz.) oraz miesiąc po porodzie w czasie wizyty położnej w miejscu zamieszkania lub pobytu matki i dziecka.

Ujednolicenie ram programowych edukacji przedporodowej

W nowych standardach za edukację przedporodową odpowiada położna, która ma pełną swobodę w doborze osób, które w jej ocenie, w sposób profesjonalny przedstawią treści z zakresu prezentowanej przez siebie specjalności. Z edukacji przedporodowej będą mogły korzystać kobiety od 21. tygodnia ciąży do porodu (tak jak dotychczas). Wymiar i częstotliwość spotkań ma być dostosowany do indywidualnych potrzeb ciężarnej (dotychczas od 21. tyg. raz w tygodniu, a od 32. tyg. dwa razy w tygodniu).

Wybór położnej

W projekcie rozporządzenia doprecyzowano obowiązek skierowania ciężarnej do objęcia opieką przez położną podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), jeżeli osobą sprawującą opiekę jest lekarz (pomiędzy ukończonym 21. a 26. Tyg. ciąży). Samo skierowanie do położnej uznano za niewystarczające (jak wynika z badań, tylko 3% procent ginekologów kieruje pacjentki do położnych) i zaproponowano, aby położna POZ dodatkowo potwierdziła przyjęcie pacjentki do opieki po porodzie przez wpis do planu opieki przedporodowej i karty przebiegu ciąży swoich danych lub podmiotu, który wykonuje działalność leczniczą w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. W praktyce oznacza to troskę o to, aby ciężarna wybrała i poznała swoją położną jeszcze przed porodem (najlepiej w ramach edukacji, o czym punkt wyżej).

Nowe przepisy zwracają także szczególną uwagę na właściwe wykorzystanie wiedzy i kompetencji położnych, aby umożliwić im większą samodzielność w opiece nad matką i noworodkiem.

Łagodzenie bólu porodowego

Łagodzenie bólu porodowego w nowych standardach nie jest traktowane jako dodatkowa interwencja medyczna. Pacjentka musi otrzymać kompletną i pełną informację, jakie metody uśmierzania bólu są dla niej dostępne, w jaki sposób działają i jakie mogą mieć ewentualne skutki niepożądane, na każdym etapie podejmowania decyzji. Łagodzenie bólu porodowego dotyczy zarówno metod niefarmakologicznych (techniki relaksacyjne, piłka, TENS itp.), jak i farmakologicznych (Analgezja wziewna, regionalna, stosowanie opioidów).

Zapoznanie się z miejscem porodu

W ramach nowych przepisów wprowadzono możliwość wcześniejszego zapoznania ciężarnej z miejscem porodu, wypełnienia dokumentacji medycznej oraz odbycia wcześniejszej konsultacji anestezjologicznej w celu przekazania informacji o wskazaniach i przeciwwskazaniach do zastosowania znieczulenia w trakcie porodu.

Sytuacje szczególne 

W nowych standardach określenie „niepowodzenia położniczego” zostało zastąpione określeniem „sytuacje szczególne”, pod pojęciem których należy rozumieć: poronienie, urodzenie dziecka martwego, niezdolnego do życia lub obarczonego letalnymi schorzeniami, urodzenie chorego dziecka lub dziecka z wadami wrodzonymi. W ramach nowych przepisów zobowiązano personel medyczny (w przypadku zdiagnozowania ciężkich, nieuleczalnych chorób płodu powstałych w okresie prenatalnym lub w trakcie porodu) do informowania o możliwości uzyskania dalszej pomocy w ramach opieki paliatywnej i hospicyjnej. Oznacza to nacisk na otoczenie kobiety w sytuacji szczególnej szczególną opieką.

Zabiegi i pielęgnacja noworodka przy matce

Ten zapis nakłada na personel medyczny obowiązek wykonywania wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych i obowiązkowych standardowych procedur wobec noworodka w obecności matki na sali „matka z dzieckiem”.

Wsparcie kontaktu „skóra do skóry”

W nowych przepisach doprecyzowano czas badania klinicznego noworodka, aby nie kolidowało ono z zapewnieniem dwugodzinnego nieprzerwanego kontaktu „skóra do skóry” noworodka z matką.

Wsparcie laktacji

Najnowsze standardy kładą duży nacisk na naturalne karmienie i promocję karmienia piersią. Szpitale mają być zobligowane do zapewnienia każdej potrzebującej matce sprzętu do skutecznego pozyskiwania mleka kobiecego.

Podawanie mleka modyfikowanego jako interwencja medyczna

Nowe zapisy umieszczają podawanie mleka modyfikowanego noworodkom na liście interwencji medycznych (obok amniotomii, indukcji porodu, stymulacji czynności skurczowej macicy, nacięcia krocza i cięcia cesarskiego), których ograniczenie jest celem wprowadzania standardów.

Jedzenie w trakcie porodu

Ta zmiana sprawia, że decyzję o możliwości spożywania posiłków w trakcie porodu będzie podejmował lekarz (do tej pory mogły decydować również położne, które spędzają jednak większość czasu przy rodzącej).

Poród w domu

Nowe zapisy mogą skomplikować sprawę porodów domowych.  Organizacja opieki w warunkach pozaszpitalnych obejmuje opracowanie i uzgodnienie w formie umowy na piśmie z odpowiednimi podmiotami, wykonującymi działalność leczniczą, porozumień dotyczących trybu i warunków przekazania kobiety lub dziecka do szpitala (w sytuacjach zagrożenia i niemożności urodzenia w domu). Jak zaznaczają położne przyjmujące porody domowe, istnieje zagrożenie ze strony powyższych podmiotów (oddziały położnicze/neonatologiczne) odmowy podpisywania pisemnych umów, z czym niejednokrotnie się spotkały.

31.12.2018 roku przestają obowiązywać dotychczasowe standardy medyczne opieki okołoporodowej.

1.01.2019 roku planowane jest wprowadzenie w życie nowych standardów organizacyjnych w opiece okołoporodowej w formie rozporządzenia Ministra Zdrowia.

 

Prawa kobiet po urodzeniu dziecka

Mama pod szczególną opieką w szpitalu

Urodzenie dziecka to nie tylko wysiłek i stres, ale przede wszystkim wielka zmiana w życiu. Zarówno będąc w ciąży, jak i teraz wymagasz szczególnej opieki i wsparcia.

  • Opiekująca się tobą położna powinna zaraz po narodzinach położyć ci malucha na brzuchu (o ile nie ma innych wskazań medycznych).
  • W ciągu 12 godzin dziecko musi zbadać lekarz neonatolog lub pediatra. Badanie to powinno odbywać się w obecności mamy.
  • Personel powinien wspierać cię także w karmieniu, pokazać, jak przystawiać dziecko do piersi i jak sobie radzić, gdy maluch nie chce ssać.

Odwiedziny położnej w domu

Równie ważna jest opieka położnej w domu. Do końca okresu połogu (przez pierwsze 6 tygodni) położna powinna odwiedzić cię minimum 4 razy. Podczas takich wizyt ocenia stan zdrowia i rozwój fizyczny noworodka. Bada również stan zdrowia mamy, sprawdzając m.in. jak obkurcza się macica. Jej obowiązkiem jest również informowanie o możliwych problemach i sposobach ich rozwiązywania.

Wszystkie kwestie związane z porodem i opieką nad noworodkiem reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem.

Prawo do urlopu macierzyńskiego

Jeśli przed ciążą byłaś zatrudniona, to po porodzie (w dniu narodzin dziecka) nabywasz prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego. Jego długość zależy od tego, ile dzieci urodziłaś i jest to odpowiednio:

  • 20 tygodni w przypadku jednego dziecka,
  • 31 tygodni przy urodzeniu bliźniąt,
  • 33 tygodnie przypadku urodzenia trojaczków,
  • 35 tygodni w przypadku czworaczków oraz 37 tygodni w przypadku 5 lub więcej dzieci.

Wymiar urlopu macierzyńskiego można wydłużyć, starając się o tzw. dodatkowy urlop. W przypadku urodzenia 1 dziecka dodatkowy urlop macierzyński wynosi 6 tygodni, w przypadku kolejnych to 8 tygodni. Pracownica ma obowiązek wykorzystać podstawowe 14 tygodni. Pozostałe 6 tygodni może wykorzystać ojciec dziecka (tzw. urlop tacierzyński).

Pamiętaj, że ojciec, który przechodzi na taki urlop, otrzymuje zasiłek macierzyński oraz jest chroniony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę.

 

Prawo do zasiłku macierzyńskiego – ale nie na umowie o dzieło!

Przysługuje on każdej kobiecie, która urodziła dziecko w trakcie zatrudnienia lub przyjęła je na wychowanie. Pamiętaj, że zasiłek ten przysługuje tylko w przypadku umów o pracę, umów zlecenia lub w przypadku samozatrudnienia, gdy były odprowadzane składki chorobowe. Umowa o dzieło wyklucza natomiast możliwość uzyskania zasiłku macierzyńskiego. Wynika to z faktu, że składka chorobowa nie jest odprowadzana. Zasiłek macierzyński wypłacany jest przez ZUS i przysługuje w okresie podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Jego wysokość obliczamy na podstawie średniej arytmetycznej wynagrodzenia z okresu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiła niezdolność do pracy. W takim przypadku przysługuje ci zasiłek w wysokości 100%.

26 tygodni urlopu rodzicielskiego dla mamy i taty

To następne uprawnienie, które przysługuje nie tylko świeżo upieczonej mamie, ale również tacie. Korzystanie z tej formy udogodnienia nie jest obowiązkowe jak w przypadku podstawowego urlopu macierzyńskiego. Urlop rodzicielski może trwać maksymalnie 26 tygodni bez względu na liczbę dzieci urodzonych przy jednym porodzie i może być wykorzystywany w ratach.

Decyzja o przerwaniu kariery zawodowej na tak długi czas zwykle jest podejmowana przez młodych rodziców najpóźniej jak to możliwe. Pamiętaj: jeśli podejmiesz ją minimum 2 tygodnie przed zakończeniem dodatkowego urlopu macierzyńskiego, nie możesz go przerwać i wrócić wcześniej do pracy.

Rodzice sami mogą ustalić wymiar urlopu, np. 8  tygodni. Aby zrezygnować z urlopu rodzicielskiego lub zmniejszyć czas jego trwania, młoda mama powinna złożyć odpowiedni wniosek u pracodawcy. W piśmie tym powinna także zaznaczyć, jaki wymiar urlopu wykorzysta tata.

Aby otrzymać  prawo do zasiłku w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego, powinnaś złożyć taki wniosek do 14 dni po porodzie. Przez cały okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego będziesz otrzymywać (lub ojciec dziecka) zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy zasiłku. Jeśli jednak złożysz podanie o urlop po terminie 14 dni, wówczas nie ma możliwości rezygnacji z pełnego wymiaru urlopu oraz rozłożenia urlopu na raty.

Jeśli w ogóle nie złożysz wniosku, wówczas za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługiwać będzie zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru, natomiast za okres urlopu rodzicielskiego (o ile zdecydujesz się go wykorzystać) zasiłek w wysokości 60% podstawy wymiaru.

36 miesięcy urlopu wychowawczego

Udzielany jest w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, jeśli pracownik był zatrudniony przez okres co najmniej 6 miesięcy (wliczając poprzednie okresy zatrudnienia). Wymiar urlopu wychowawczego wynosi maksymalnie 36 miesięcy i można go podzielić na 5 części. Całość urlopu należy wykorzystać do ukończenia przez dziecko 5. roku życia. Jeśli jedno z rodziców lub opiekunów wystąpi z wnioskiem o urlop wychowawczy, istnieje możliwość przeniesienia prawa do urlopu na drugiego z rodziców wyłącznie w wymiarze 1 miesiąca. Prawo do pełnego wymiaru urlopu uzyskuje rodzić w następujących przypadkach: gdy drugie z rodziców nie żyje lub nie przysługuje mu władza rodzicielska, został jej pozbawiony lub jego prawa są zawieszone oraz kiedy dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna. W przypadku złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego np. w okresie wypowiedzenia umowy o pracę lub innych czynności zmierzających do jej rozwiązania, urlopu udziela się na okres nie dłuższy niż do dnia rozwiązania umowy.

Pamiętaj! Rodzice lub opiekunowie mogą korzystać z urlopu wychowawczego jednocześnie przez okres 4 miesięcy! W szczególnych przypadkach istnieje również prawo do dodatkowego urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy. Prawo to przysługuje w sytuacji, gdy wychowujemy niepełnosprawne lub przewlekle chore dziecko wymagające szczególnej opieki. Dodatkowy urlop należy jednak udokumentować orzeczeniem o niepełnosprawności oraz wykorzystać do 18. roku życia dziecka.

Należy pamiętać, że urlopu wychowawczego udziela się tylko i wyłącznie na wniosek pracownika i jest to świadczenie niepłatne.

Szczegółowe zasady jego udzielania określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego.

Istnieje jednak dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, który przysługuje matce, ojcu dziecka lub jego prawnym opiekunom nie dłużej niż przez okres: 24 miesięcy (opieka nad jednym dzieckiem), 36 miesięcy (opieka nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu) lub 72 miesięcy kalendarzowych (opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym).

Becikowe, czyli jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka

Świadczenie to jest wypłacane w Polsce już od kilku lat. Należy jednak pamiętać, że od 2014 roku przysługuje ono rodzicom, którzy spełnili określone warunki.

Podstawowym wymogiem otrzymania zapomogi jest złożenie wniosku najpóźniej do 12 miesięcy po porodzie oraz pozostawanie przez matkę dziecka pod opieką ginekologa lub położnej przynajmniej od 10. tygodnia ciąży do porodu. Kolejnym, równie istotnym, wymogiem jest spełnienie kryterium dochodowego. W 2015 roku dochód na osobę w rodzinie nie mógł przekroczyć 1922 zł netto.

Pamiętaj, że dołączenie do wniosku wszystkich zaświadczeń jest obowiązkiem osoby składającej prośbę o udzielenie zapomogi. Niedopełnienie wszystkich formalności może skutkować nieprzyznaniem świadczenia. Do tej pory każdy świeżo upieczony rodzic lub opiekun otrzymywał jednorazowo 1000 zł na dziecko.

W pracy masz prawo do przerw na karmienie

Gdy zdecydujesz się na powrót do pracy, również jesteś chroniona. Masz m.in. prawo do przerw na karmienie wliczanych do czasu pracy. Przysługują one w sytuacji, gdy karmisz jedno lub więcej dzieci, a czas pracy przekracza 4 godziny na dobę. W przypadku zatrudnienia w pełnym wymiarze (8 godzin dziennie) masz prawo do 2 przerw po 30 minut, gdy karmisz jedno dziecko, gdy karmisz dwoje czas przerwy wydłuża się do 45 minut.

Gdy twój czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie, obowiązuje tylko jedna 30 lub 45-minutowa przerwa. Możesz również wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o połączenie przerw w jedną i rozpoczynać lub kończyć pracę odpowiednio wcześniej lub później.

Mama po godzinach?

Pamiętaj, że opiekując się dzieckiem do ukończenia 4. roku życia, możesz odmówić pracy w godzinach nocnych i nadliczbowych oraz w systemie pracy przerywanej, a także wykonywania dodatkowych obowiązków, np. delegowania poza stałe miejsce pracy. Pracodawca ma obowiązek akceptować każdą decyzję rodzica lub opiekuna prawnego dziecka. Nie musisz jednak rezygnować ze wszystkich dodatkowych zobowiązań, masz prawo do korzystania z przywilejów w całości lub wybrania tylko niektórych z nich. Jeśli ty i twój partner jesteście aktywni zawodowo, wówczas z tego przywileju może skorzystać tylko jedno z was.

Gdy dziecko zachoruje…

Czasem zdarzają się także sytuacje nieprzewidziane, np. choroba dziecka. Tę kwestię również reguluje prawo. Każdemu rodzicowi lub opiekunowi wychowującemu dziecko do 14. roku życia przysługuje prawo do zwolnienia od pracy za wynagrodzeniem. Zwolnienie to obejmuje 2 dni w ciągu całego roku kalendarzowego.

Pamiętaj! Po powrocie do pracy powinnaś wrócić na to samo lub równorzędne stanowisko!

 

Mama (i dziecko) ma prawo do bezpłatnej opieki lekarskiej

Zgodnie z polskim prawem nawet nieubezpieczona mama ma prawo do bezpłatnej opieki lekarskiej. Opieką tą objęte jest również dziecko. Czas trwania bezpłatnej opieki (w przypadku niepracujących mam) trwa aż do końca połogu, czyli do 6 tygodni po urodzeniu dziecka, i obejmuje wszystkie procedury medyczne, łącznie z refundacją leków. Po tym okresie będziesz musiała niestety udać się do Urzędu Pracy lub skorzystać z ubezpieczenia członka rodziny. Osoba ubezpieczona, za którą jest odprowadzana składka zdrowotna, ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego (u swojego płatnika) członków rodziny, gdy nie posiadają oni prawa do takiego ubezpieczenia.